In het nijvere Japan is het krimpen van de bevolking momenteel een belangrijk thema bij de verkiezing van een nieuwe gouverneur voor de hoofdstad Tokyo. The Guardian had daar op donderdag 20 juni een bericht over van correspondent Justin McCurry in Tokio: “Tokyo election: demographic crisis the top issue as two women vie for job of governor”.
De twee vrouwen die het meest kans maken, zijn de conservatieve Yuriko Koike die gaat voor een derde termijn, en haar belangrijkste, linkse uitdaagster, Renho Murata.
De strijd tussen de twee wordt volgens de correspondent “gezien als een proxy-oorlog tussen de regerende liberaal-democratische partij [LDP], die Koike steunt, en de belangrijkste constitutioneel-democratische oppositiepartij [CDP] die Renho steunt.”
De conservatieve Koike is een 71-jarige voormalige tv-nieuwslezeres en minister van Defensie en Milieu. De centrumlinkse Renho, een 56-jarig voormalig badpakmodel en tv-gezicht, werd in 2016 de eerste vrouwelijke leider van de grootste oppositiepartij van Japan maar ze verliet de CDP om zich onafhankelijk op te stellen.
De verkiezingen vinden plaats op 7 juli en volgens McCurry zal “de meest urgente taak” van de vrouw die het haalt, er in bestaan “de steeds sneller wordende demografische crisis van de hoofdstad aan te pakken.”
Het lage geboortecijfer in Japan is het belangrijkste thema bij de verkiezingen voor de leidster van “een megalopolis met 14,1 miljoen mensen en een bbp dat kan wedijveren met dat van Nederland.” Misschien had u een veel hoger inwonertal verwacht. Dat komt omdat vaker bericht wordt over het inwonertal van heel de “Metro area Tokyo”. Dat bedraagt in 2024 maar liefst 37,1 miljoen inwoners. Maar ook dat is dalende. Met 0.21% tegenover 2023. Met zijn 37,1 miljoen mensen is ‘Groot-Tokyo’ de op één na volkrijkste megalopolis ter wereld, alleen voorafgegaan door de Chinese ‘Pearl River Delta’ (waar 11 steden zoals Shenzhen en Hong Kong toe behoren) met een gecombineerde bevolking van 86 miljoen mensen in 2022.
Maar net als in China, en nog sneller, krimpt de bevolking van Japan en die van Tokyo.
The Guardian: “Landelijk bedraagt het vruchtbaarheidscijfer – of het gemiddelde aantal kinderen dat een vrouw naar verwachting tijdens haar leven zal krijgen – 1,2, ruim onder de 2,07 die nodig is om de bevolking stabiel te houden. De situatie in Tokio is zelfs nog urgenter: het geboortecijfer is met 0,99 het laagste van de 47 Japanse prefecturen.”
Vandaar dat de krant Asahi Shimbun in een redactioneel commentaar dit stelde: “Kandidaten moeten een blauwdruk bieden voor het omgaan met de ongekende demografische uitdagingen van een vergrijzende en krimpende bevolking in deze megastad”.
De conservatieve Koike wil zich concentreren op gezinsvriendelijke maatregelen. Zo beloofde ze lagere huurprijzen voor gezinnen en gratis kinderopvang voor de eerste kinderen van getrouwde stellen.
Renho wil de bedrijven onder druk zetten om de balans tussen werk en privéleven te verbeteren. “Ik wil van Tokio een stad maken waar jonge mensen, ongeacht hun omstandigheden, kunnen studeren, werken, trouwen en kinderen krijgen, en al deze levenskeuzes kunnen maken.” Zo zei ze tijdens een campagnetoespraak.
The Guardian wees er vervolgens op hoe beide kandidates te maken hadden “met kleine schandalen” en daar eindigde het bericht ook mee. Zonder bv. in te gaan op het feit dat al tal van Japanse overheden hebben geprobeerd om mensen tot het krijgen van meer kinderen aan te zetten. Net zoals in China en in andere landen blijkt het ook in Japan archimoeilijk of zelfs onmogelijk om een bevolking die geproefd heeft van de voordelen van een klein gezin of van de mogelijkheden tot zelfontplooiing door niet te huwen en kindvrij te blijven, toch tot het ‘krijgen’ en opvoeden van kinderen aan te zetten.
De Britse krant ging evenmin in op de geografische en ecologische dimensie. Japan is een vaak door aardbevingen getroffen eilandenrijk waarvan grote delen weinig bewoonbaar zijn. Dat brengt een grote concentratie van de bevolking op beperkte oppervlaktes mee. Bovendien ontbeert het Japan aan veel van de voor zijn economie benodigde grondstoffen waardoor het hooggeïndustrialiseerde land een grote ecologische voetafdruk op andere landen heeft. Zo zijn Japanse bedrijven bijvoorbeeld mee verantwoordelijk voor het omhakken van de laatste grote groene longen op aarde, met name in Canada, Vietnam en Indonesië.
Zou Japan niet beter kunnen inzetten op een billijker verdeling van de rijkdom (via hogere erf- en vermogensbelastingen), een soberder, ecologische levensstijl, het seniorenvriendelijk activeren van de vergrijzende bevolking, het verder automatiseren en robotiseren van heel wat noodzakelijk werk ook. Ziedaar vier pijlers voor een betere samenleving waar mainstream-media wel wat meer aandacht mogen voor opbrengen.
Jan-Pieter Everaerts