Het is altijd verbazingwekkend hoe veel ‘menslievende’ individuen en organisaties die ervan overtuigd zijn dat ze zich inzetten voor het welzijn van de mensheid, geen oog willen of durven hebben voor het aantal mensen waar het om draait. Menslievendheid lijkt in te houden dat er nooit teveel mensen kunnen zijn, ook al doen die mensen elkaar de vreselijkste dingen aan. Kijk maar naar alle oorlogen momenteel wereldwijd. Naar gelang de definitie gaande van 56 tot wel 110 of nog meer gewapende conflicten in de 195 landen op Aarde. Sommigen ‘menslievenden’ zweren toch nog altijd bij de ene of andere magische formule – ‘het socialisme’ bv. – die alle menselijk leed de wereld uit zou toveren.
Naar aanleiding van de jaarwisseling verschenen er de jongste dagen weer wat overzichten van de bevolkingsgroei in de wereld. De menselijke bevolkingsgroei, want voor veel andere dieren is er geen groei, maar een dramatische krimp. Zie de studies terzake van onder andere het Wereld Natuur Fonds die aantoonden dat “tussen 1970 en 2020 de gemiddelde populatiegroottes van gemonitorde wilde dieren met 73% slonken.” “De onthutsende daling van 73% werd berekend op basis van bijna 35.000 populatietrends, opgetekend tussen 1970 en 2020 bij 5.495 gewervelde diersoorten wereldwijd (amfibieën, vogels, zoogdieren en reptielen). De sterkste terugval doet zich voor in zoetwaterecosystemen (85%), gevolgd door ecosystemen op het land (69%) en in de zee (56%).”
Onze niet gewervelde planeetgenoten vergaat het al evenmin voor de wind. Vandaar de waarschuwing dat we een waar ‘insectageddon’ meemaken. Door dat uitsterven van de insecten dreigt een “catastrofale ineenstorting van de ecosystemen van de natuur”. Of Homo Sapiens dat kan overleven is nog maar de vraag, maar er echt wakker van liggen doet onze zich nog altijd ‘godsallemachtig’ wanende soort alvast niet.
Ziedaar de ecologische rampen-achtergrond – waar de klimaatontsporing nog eens bovenop komt – tegen dewelke de mensheid zich blijft vermenigvuldigen.
2024: “82 Millionen Menschen mehr auf der Welt”
Volgens de door diverse media zoals Knack en ARD-Tagesschau geciteerde cijfers van de ‘Deutsche Stiftung Weltbevölkerung’ (DSW) kwamen er in 2024 naar schatting 82 miljard mensen bij op Aarde want ons op het totaal van 8,156 miljard Homo Sapiensen brengt. Op één jaar tijd kwam er dus andermaal de bevolking van een land zoals Duitsland – 84 miljoen mensen – bij op Aarde.
Bijzonder sterk blijft de groei in Afrika. Op dat continent zal de bevolking zich de volgende twee decennia meer dan verdubbelen. Volgens DSW zal tegen het eind van deze eeuw de “Bevölkerung Afrikas von heute 1,2 auf voraussichtlich 3,4 Milliarden Menschen anwachsen.”
De Stichting wees ook op de cruciale rol van vrouwen in het demografisch gebeuren. Droevig genoeg worden vrouwenrechten tegenwoordig wereldwijd weer ingesnoerd door zowel armoede, discriminering en vrouwvijandige regimes zoals dat van Afghanistan maar ook bv. Rusland. Beter onderwijs inclusief seksuele voorlichting en het erkennen van vrouwenrechten inzake familieplanning zijn cruciaal.
DSW-Geschäftsführer Jan Kreutzberg stelt terzake: “Wenn Frauen gleichberechtigt sind, Zugang zu Bildung und Gesundheitsversorgung, wirtschaftlicher Unabhängigkeit und eigener politischer Willensbildung haben, dann werden auch die Familien automatisch kleiner.” Laat dat alles nu echter voor veel autoritaire regimes ‘des duivels’ zijn.
Bijgestelde prognoses voor het vervolg van de eeuw
Hoe snel de groei zich de jongste jaren doorzette leren we uit deze twee cijfers: in 2009 waren we ‘nog maar’ met 6,759 miljard mensen. 15 jaar later zijn we al met minstens 8,156 miljard.
Toch gaat de groei een tikkeltje trager dan voordien. Dat doet Musk-achtige kapitalistische doemdenkers al panikeren over ‘population decline’. Daar waar de wereldbevolking nog decennia verder zal groeien terwijl ze nu al van geen kanten meer in overeenstemming is met de draagkracht van de Aarde om al onze rommel te verwerken en onze water-, grond- en grondstoffenhonger te stillen.
Wat ons begrip van de evoluties wel niet vergemakkelijkt is dat bevolkingsprognoses zoals die van de Verenigde Naties, nogal eens qua methodiek veranderen, wat dan ook andere eindresultaten oplevert.
Maar op basis van onder andere de jongste VN-statistieken en -prognoses kan men stellen dat zich een aanhoudende daling van de vruchtbaarheid doorzet, waardoor er een lichte vertraging is van de groei van de wereldbevolking.
Op zijn blog over ‘Duurzame Ecologie” La population mondiale au 1er janvier 2025 – ECONOMIE DURABLE vatte de Fransman Didier Barthès – woordvoerder van de Franse organisatie ‘Démographie Responsable’ – het op 2 januari zo samen:
“Het resultaat is een daling van de prognoses voor het einde van de eeuw. Er wordt nu geschat dat de wereldbevolking in 2100 ongeveer 10,2 miljard zal bedragen, terwijl op dezelfde datum in de publicaties van 2015 en 2017 11,2 miljard werd voorzien. Een afname van 1 miljard is niet te verwaarlozen, maar het blijft 75 jaar vooruit, zeer hypothetisch. In navolging van dezelfde trend zou de stabilisatie die voor het begin van de 22e eeuw werd voorzien, nu rond 2080 plaatsvinden met dezelfde bedenkingen. Door de dichterbij komende deadline blijven de prognoses voor 2050 stabiel op ongeveer 9,7 miljard.” (Zie ook hier).
Dus nog eens 1,6 miljard mensen erbij de volgende 25 jaar ! En dat ondanks ook alle oorlogen die onze soortgenoten in toenemende mate tegen elkaar uitvechten én waarvoor landen zoals Rusland en Oekraïne steeds meer ‘kanonnenvlees’ nodig hebben.
In zijn bericht wees Barthès ook op de grote continentale verschillen: “De wereldwijde vruchtbaarheid bedraagt 2,2 kinderen per vrouw in 2024 (vergeleken met 2,3 in 2022, 2,4 in 2019 en 2,5 in 2017). Deze vertraging treft de hele planeet, maar de vruchtbaarheidscijfers blijven zeer heterogeen. Veel landen zijn al onder het vervangingsniveau gezakt, terwijl Afrika – met name Afrika ten zuiden van de Sahara – en sommige Aziatische landen nog steeds een vruchtbaarheidscijfer van 4 kinderen per vrouw hebben. De bevolkingsexplosie is nu dus duidelijk geconcentreerd in deze twee gebieden, terwijl de rest van de wereld geleidelijk op weg is naar stabilisatie, maar met bevolkingsdichtheden die vaak erg hoog zijn, zoals in Europa en in sommige Aziatische landen. 515 mensen per vierkante kilometer in Zuid-Korea bijvoorbeeld.”
In steden liggen de cijfers nog vele malen hoger. In het Hongkong van de ‘kooiwoningen’ leven er zo’n 6.300 mensen per vierkante kilometer. (De vierkante kilometers van de groene heuvels meegerekend.) In het Brusselse Sint-Joost-ten-Node bedroeg de dichtheid in 2024 zelfs al 23.173 mensen per vierkante kilometer. Wereldkampioen in deze blijkt de Filipijnse hoofdstad Manilla met 119.600 mensen per vierkante kilometer !
Intercontinentale verschillen én milieu-onverschilligheid
Terug naar de continentale cijfers die Didier Barthès vermeldde:
Volgens het Franse INED zijn dit de bevolking- en vruchtbaarheidscijfers van de belangrijkste continentale groepen vanaf medio 2024:
- Azië: 4,807 miljard inwoners en gemiddeld 1,9 kinderen per vrouw
- Afrika: 1,515 miljard mensen en 4,0 kinderen per vrouw
- Europa: 745 miljoen inwoners en 1,4 kinderen per vrouw
- Latijns-Amerika: 663 miljoen inwoners en 1,8 kinderen per vrouw
- Noord-Amerika: 385 miljoen inwoners en 1,6 kinderen per vrouw
- Oceanië: 46 miljoen inwoners en 2,1 kinderen per vrouw
Didier Barthès merkte verder op dat ofschoon de lichte vertraging van de bevolkingsgroei goed nieuws is voor de ecosystemen van de Planeet, er in de pers en bij economen, politici en demografen een hele reeks analyses opduiken met een catastrofale toon die gericht zijn op het potentieel economische groeitekort en zogenaamde “bedreigingen die zouden wegen op het evenwicht van de rekeningen van de natie en die van de sociale budgetten; pensioenen en gezondheid in het bijzonder.”
Maar Barthès wees ook op de eindigheid van de Planeet en derhalve moeten we “onvermijdelijk evolueren naar het stabiliseren en zelfs verminderen van ons aantal”. “Hoe langer we daarmee wachten, hoe meer de problemen zich morgen op nog grotere schaal zullen voordoen. Laten we ook niet vergeten dat de jongeren van vandaag de ouderen van morgen zijn en dat de stijging van het geboortecijfer vandaag zou leiden tot hogere pensioen- en zorgkosten 70 jaar later en nog hogere kosten voor onderwijs in de komende jaren.”
Didier Barthès eindigde met het “betreuren van het kleine deel dat in de debatten over onze aantallen is gereserveerd voor het milieuvraagstuk.” “Het gebruik van ruimte door mensen ten nadele van de rest van de levende wereld wordt bijna altijd genegeerd. Economische analyses blijven in een kortetermijnlogica en houden geen rekening met de schoonheid van de wereld en haar ecologische evenwichten.”
Reden waarom we er hierboven dan maar mee begonnen vanuit het besef dat er op een levenloze planeet finaal ook voor de mens geen leven mogelijk is. Hoezeer sommigen ook dromen van het koloniseren van dode buurplaneten …
Jan-Pieter Everaerts