‘Kinderschaarste’: grote beleidswijzingen nodig, mét voordelen
Elon Musk: hij heeft hét Licht al gezien. Of correcter: de Duisternis. De Duisternis van het uitsterven van het mensdom. Probeert ie zelf energiek tegen te gaan door bij verschillende vrouwen tot nu toe al 12 kinderen verwekt te hebben.
De jongste tijd zijn ook onze vaderlandsche media wakker geschoten. De berichten en commentaren volgen elkaar in snel tempo op.
Bij Knack bracht journalist Jeroen Zuallaert op 26 januari 2025 een groot overzicht onder de titel “Het einde van de binnenspeeltuin: waarom het geboortecijfer wereldwijd crasht.”
We kregen de gebruikelijke cijfers over de dalende vruchtbaarheid in tal van landen. Zo “liet België in 2023 zijn laagste geboortecijfer in 80 jaar optekenen: 1,49.” Daar waar de vervangingsratio – het aantal kinderen nodig om een bevolking op peil te houden – op 2,1 kinderen per vrouw ligt. Twee kinderen om twee ouders te vervangen en ‘0,1 kind’ omdat niet alle vrouwen kinderen krijgen.
Kwam in Knack echter nauwelijks aan bod: het feit dat de wereldbevolking toch nog altijd aangroeit en nu al de draagkracht van Planeet Aarde meermaals overschrijdt. Geen melding bijvoorbeeld van hoe we met zijn nu al 8,1 miljard mensen – en omstreeks 2083 (de piek) met 10,3 miljard – al 6 van de Planetaire Grenzen doorbroken hebben. Geen melding ook niet van hoe er nauwelijks nog wild dierlijk leven op deze planeet overblijft. De zesde grote uitstervingsgolf, weet u ?
Uiteraard zullen de dalende geboortecijfers en de in sommige landen krimpende bevolkingen – iets wat door immigratie uit met name het nog altijd ‘kinderrijke’ Afrika, in West-Europa nog lang niet het geval is – de politieke en economische planningmakers tot grote beleidswijzingen dwingen. Met name economen schreeuwen hierover vaak ‘moord en brand’ en politieke overheden proberen in tal van landen door allerlei maatregelen – meestal vruchteloos – het geboortecijfer weer op te krikken.
Minder kinderen: veel voordelen
Jeroen Zuallaert nuanceerde gelukkig ook wel. Hij noteerde dat “demografen zich over het algemeen weinig zorgen maken over de dalende wereldbevolking.” “Op zich is het geen probleem dat de vruchtbaarheid wereldwijd verder daalt”, citeerde Zuallaert professor demografie Jan Van Bavel. “De allergrootste uitdaging waarvoor we staan, is de klimaatverandering inperken, en dat gaat gemakkelijker met een wereldbevolking die niet aangroeit.”
Ook een econoom zoals Koen Schoors ziet “voordelen aan van het wereldwijd dalende geboortecijfer. Een krimpende beroepsbevolking zal de lonen doen stijgen en de wereldwijde ongelijkheid doen dalen, voorspelt Schoors.” En oudere bevolkingen zijn bovendien minder makkelijk inzetbaar voor de veel te talrijke oorlogen en andere gewapende conflicten. Noteer overigens dat in Poetins Rusland het nu zelfs verboden is om reclame te maken voor een kinderloze leefstijl.
Op donderdag 6 februari was het aan Peter De Keyzer – “econoom, ondernemer en columnist” – om in Knack zijn licht op de ‘demografische crisis’ te laten schijnen in een bijdrage met deze titel:
“De grote ommekeer: van bevolkingsexplosie naar bevolkingsimplosie”
De Keyzer overliep de menselijke bevolkingsgeschiedenis en hoe er vanaf midden twintigste eeuw “een razendsnelle groei” kwam. Waarop hij de ‘paniek’ schetste die sommigen – zoals ‘Robert Ehrlich’ (bedoeld is wellicht Paul Ehrlich, auteur van ‘The Population Bomb’, 1968) – toen beving.
Waarna De Keyzer gratuit dit beweerde: “Die paniek bleek nergens voor nodig.” Want zie, “het geboortecijfer daalde radicaal.” Ja, maar ondertussen was het mensdom wel het klimaat om zeep aan het helpen, de planeet verstikkend aan het vervuilen, de zesde uitstervingsgolf onder planten en dieren aan het aanjagen … Kortom: de Aarde onleefbaar aan het maken. Maar geen paniek …
Tenzij … over de pensioenen. En dan komt De Keyzer aan de reden voor zijn artikel toe: de mensen overtuigen dat we genoegen moeten nemen met: “ofwel lagere pensioenen, of een hogere pensioenleeftijd, hogere belastingen voor wie werkt, meer arbeidsmigratie of een combinatie daarvan.” Besluit ? “De vraag is niet óf, maar hoe we ons zullen aanpassen aan een toekomst waarin minder mensen meer lasten zullen moeten dragen.”
En wat met de toegenomen arbeidsproductiviteit ? Wat indien ‘A.I.’ een groot aantal jobs ‘mensloos’ maken zal ? Onze man die ook “founding partner” is “van Growth Inc.” rept er niet over. Evenmin over de mogelijkheid om een andere dan een groei-economie te organiseren. Waarom niet overschakelen naar een krimpbestendig systeem waarbij ook elke generatie haar eigen pensioen financiert.
Suïcidale tieners: alleen door de asociale media ?
Naast alle zorgen over klimaat, biodiversiteit en andere planetaire grenzen, mogen we ook de onleefbaarheid niet vergeten van al de bidonvilles en getto’s overal ter wereld. In eigen land kan je die onleefbaarheid in beeld gebracht zien in de Antwerpse wijk ‘Luchtbal’. Ik maakte er onlangs de hier bij geplaatste foto van.
Aan die wijk moest ik denken toen ik dan de berichten las over het stijgend aantal zelfmoorden bij jongeren. De Standaard titelde op donderdag: “Spoeddiensten zien ‘onrustwekkende toename’ van aantal suïcidepogingen bij tieners”. Journaliste Kubra Mayda schreef: “In 2018 lag het aantal oproepen bij het Antigifcentrum over een suïcidepoging bij -15-jarigen op 413. In 2021 piekte het naar 543. Voor 2023, de recentste cijfers, gaat het om 501 oproepen. Tijdens dezelfde periode namen de oproepen over pogingen bij volwassenen af. Volgens woordvoerder Patrick De Cock ziet het Antigifcentrum slechts het topje van de ijsberg.”
Jongeren die zelfmoord plegen ? Wanneer je in de leukste en energiekste tijd van je leven bent ? Hoe bestaat het ?
Vlaams minister van Welzijn Caroline Gennez (Vooruit) reageerde op de cijfers cvan het stijgende aantal suïcidepogingen bij tieners én kinderen met uiteraard te stellen dat “we deze alarmsignalen niet mogen negeren” maar ze legde vervolgens de schuld nogal nogal eenzijdig bij de asociale media.
Daar kwam dan in De Standaard weer de kritiek van journalist Ruben Mooijman op dat “wetenschappelijk de relatie tussen mentale problemen bij jongeren en de opkomst van sociale media nog niet helemaal uitgeklaard is”.
Geen woord echter over de onleefbaarheid van veel stadswijken. Een onleefbaarheid die het gevolg is van een kapitalistische – op winst gestoelde – exploitatie van de stadsruimte alsook van de aanhoudende bevolkingsaanwas door de toestroom uit het buitenland van jaarlijkse tienduizenden, vooral arme mensen uit vaak heel andere culturen.
‘Luchtbal’: bekijk en herbekijk de foto’s en eis van ieder die er iets kan aan doen, dat dit land eindelijk een bevolkingsbeleid ontwikkelt in plaats van alles maar te laten bepalen door het winstbejag van met name de banken en (Amerikaanse, Franse, Chinese en andere) multinationals.
Jan-Pieter Everaerts