Er waart zowaar weer een spook door de wereld. Neen, niet dat van het communisme. Da’s door stalinisten, maoïsten en xi-tisten morsdood geknepen. Wel dat van de ultieme kapitalisme-saboteurs: kind-weigeraars ! O wee… Duitslands kapitalisten willen nu al 400.000 buitenlandse werkkrachten jaarlijks bijsleuren om hun werkbevolking op een winstgevend hoog peil te houden. Maar wat als de eigen jong volwassenen geen kinderen meer willen maken…
Weinig verwonderlijk dat systeemmedia zoals De Standaard, La Libre Belgique, RTBF of Libération zich nu en dan zorgen maken over het schijnbaar toenemend aantal jongeren dat demografisch afhaakt. Op zaterdag 11 maart titelde La Libre op zijn voorpagina boven de foto van een lachende baby: « Qui sont les jeunes qui ne veulent plus d’enfants ? » Wie zijn ze ? Hoe talrijk zijn ze ? Wat drijft hen ?
Bosco d’Otreppe begon zijn artikel op de pagina’s 50 en 51 met het getuigenis van prinses Esmeralda in La Libre van 4 maart over haar 2 kinderen die geen kinderen willen. Uit ongerustheid over de toekomst. Op de sociale media vind je nog tal van andere soortgelijke getuigenissen. Daarbij wordt vaak “l’argument écologique” aangehaald, schreef d’Otreppe. Zoals ook door « l’éditorialiste américaine Lysa Hymas, fondatrice du mouvement Gink (acronyme de Green Inclination No Kid). » Geen kinderen maken, is humanistisch. “Het verkleint de ecologische voetafdruk van de mensheid aanzienlijk en voorkomt wereldwijde overbevolking.”
Maar zijn zulke mensen talrijk ? Een tussentitel weerlegde dit: « Un phénomène marginal »
Maar waarop is die titel gebaseerd ? Want er zijn zeer weinig studies over deze kwestie. Zo vernam La Libre bij « Sabine Henry, professeure de géographie et spécialiste de la démographie à l’Unamur, et Amélie Anciaux, sociologue à l’UCLouvain. »
Wel is er een Franse studie uit 2010, ‘Fecond’ getiteld en gerealiseerd door de instellingen Inserm en Ined. De Fecond-studie leerde toen volgens Sabine Henry dat “in Frankrijk destijds van de gehele bevolking van 30 tot 49 jaar 5% kinderloos wilde blijven. Dit globale cijfer bevestigt dat het een marginaal fenomeen is en dat het moeilijk te zeggen is dat het sterk groeit ”, denkt de demografe. Maar sinds 2010 is er toch al één en ander gebeurd: meer hittedoden, overstromingen en bosbranden ook in Frankrijk, plus de pandemie, plus de oorlog in Oekraïne…
“Vrouwen die geen kinderen willen, talrijker onder geschoolde vrouwen”
Hoe zat het in 2010 met de M/V-verhouding? “Volgens deze studie zegt 6,3% van de mannen en 4,3% van de vrouwen dat ze geen kinderen hebben en die ook niet willen.” Een verschil dat verklaard wordt vanuit de maatschappelijke druk op vrouwen om kinderen te ‘krijgen’. Interessant is wel dat ook bleek dat bij gediplomeerde vrouwen het percentage hoger ligt dat geen kinderen wil. Vanuit motieven zoals de wens om carrière te maken, vrij te zijn enz.
Planeet, Vrijheid … Crisissen
Onder het titeltje « Des raisons diverses » ging d’Otreppe nog even dieper in op de aangehaalde argumentatie. Sabine Henry : “Veel jongeren praten over ecologische kwesties. Maar zijn dit de diepere redenen? We kunnen het ons afvragen. Geen kinderen krijgen wordt nog steeds afgekeurd, vooral voor vrouwen. Zeggen dat we er ons om ecologische redenen van onthouden, is een manier om een argument naar voren te brengen dat beter geaccepteerd wordt.”
In de Fecond-studie bleken nog andere motieven. De wens om vrij te blijven met name. Waarna Sabine Henry het begrijpelijk vond dat in periodes van veelvuldige crisissen, de wens om kinderen te verwekken, daardoor begrensd wordt. Aan het eind sloot Le Libre af met te stellen dat volgens Sabine Henry en Amélie Anciaux de ‘childfree’-denkers, « aussi marginaux soient-ils, offrent encore au monde académique un champ à explorer ». Om verder te bestuderen dus.
Lezersvraag: “Wil u nog kinderen ?”
Vooraf aan het artikel had La Libre Belgique op zijn website deze vraag gelanceerd: “Voudriez-vous encore des enfants?” Een 100-tal lezers reageerden en 58 % van hen antwoordde met “non”: ze willen geen kinderen of geen extra kinderen. Uit de reactie selecteerde La Libre er 7. De eerste titelde : « Ce serait égoïste » en dat gezien onze omgang met de planeet maar ook al het menselijk leed. Tom (37) schreef: “Dit zou ten koste gaan van de meest kwetsbare mensen, die de dupe zullen worden van de gevolgen van het onvermogen van onze samenlevingen om onszelf te beperken.”
Florence (35) antwoordde in dezelfde richting en stelde zich de vraag hoe ze over 30 jaar het aan haar kinderen zou kunnen uitleggen waarom ze hen toch op de wereld zette. Arlette (50) oordeelde : “Mes deux enfants me suffisent”. Want – en hier komt het economisch argument – ze kosten al genoeg en de vrouw wil hen ook nog wat spaargeld meegeven voor hun start in het leven.
Zoé (25) schreef de langste uitleg onder de titel “Nous ne suivons plus les schémas classiques”. Zij had het over al de huidige crisissen en over hoe het traditionele gezin afgedaan heeft. Met alle onzekerheid die dat al meebrengt waar zich dan nog eens de onzekerheid over de toekomst van de planeet aan toevoegt. Bovendien is het een grote verantwoordelijkheid, kinderen op de wereld zetten: “D’autant que mettre des enfants au monde est une grande responsabilité.”: “Het is bovendien een van de zeldzame acties die men als persoon niet voor zichzelf kan doen, maar voor de kinderen zelf. Er niet zeker van zijn dat we hen een gelukkig leven kunnen bieden, is genoeg om het verlangen om op een dag kinderen te krijgen in twijfel te trekken.”
Na de vier kritische houdingen plaatste La Libre toch ook drie ‘optimistische’.
Charlotte (49) stelde : “Ja, het zijn de jonge mensen die ons gaan redden, dus laten we onszelf er niet van weerhouden kinderen te krijgen en laten we toekomstige generaties vertrouwen.” Sébastien (43) redeneerde in dezelfde richting: “Oui, pour qu’ils protègent le vivant”. Hij noemde het zelfs kinderlijk om geen kinderen te willen uit ‘éco-anxiété’. Kinderen maken staat voor hem gelijk aan volwassen worden.
Marie (29) sloot af en ging nog wat verder met haar oproep: “Ne renonçons pas à l’humanité”. Er voor kiezen om een familie te stichten, is kiezen voor het leven. Weigeren kinderen te maken, is kiezen voor de dood ! “Choisir la mort.” “Een gezin stichten is de beste manier om je in te zetten voor ecologie, hoop te uiten, liefde te laten groeien, de wereld te bewonen, haar schoonheid en dynamiek te eren. Het gezin is de kern van elke samenleving.”
Hoe de laatste drie hun optimisme kunnen verantwoorden gezien het mens-dom in een rotvaart het andere leven aan het uitroeien is – inclusief de andere mensapen – en de meeste planetaire grenzen (zoals klimaat en chemische vervuiling) nu al overschreden heeft, dat werd niet duidelijk gemaakt. Overigens bracht La Libre van 11 maart ook een overzicht van 2 pagina’s van ‘technische ingrepen’ die sommigen willen ontwikkelen om de klimaatopwarming tegen te gaan: ‘Ces apprentis sorciers qui veulent refroidir le climat’. Niet alleen zullen die ‘ingrepen’ veel geld kosten, maar de ecologische en menselijke risico’s ervan zijn niet min. Het feit dat allerlei ‘leerling-tovenaars’ nu opgang maken, wijst dat niet op de uitzichtloosheid van de klimaatproblematiek ?
VUB/RTBF 2018: “13% van de jonge Belgen wil geen kinderen: een percentage dat ruim boven het Europese gemiddelde ligt”
Had de journalist van La Libre niet alleen met de beide geïnterviewde vrouwen gesproken maar ook eens op Internet gezocht, dan had hij een RTBF-artikel van 31 juli 2018 kunnen opsnorren met als titel: “13% des jeunes Belges ne veulent pas d’enfant: un pourcentage largement supérieur à la moyenne européenne »
De RTBF bracht een kort op Belga gebaseerd artikel te lezen dat we hier even vertalen: “Meer dan één op de 10 Belgen tussen 25 en 35 jaar wil geen kinderen, blijkt uit een studie van de VUB bij bijna 2.000 mensen. De kinderwens is bij mannen in deze leeftijdsgroep nog minder aanwezig (16%) dan bij vrouwen (11%).
De onderzoekers ondervroegen 1.951 Belgen tussen 25 en 35 jaar. 13% van deze categorie van de bevolking wil geen kind. Dit is veel meer dan het Europese gemiddelde van 7% van de mannen en 5% van de vrouwen van deze leeftijden die geen kinderen wil.
In België spelen volgens de enquête verschillende factoren een rol. Zo zegt 20% van de mensen met een ‘lage kwalificatie’ geen kinderen te willen, tegenover slechts 11% van degenen met een diploma hoger onderwijs. Belgen met een loopbaan die ze ‘zeer belangrijk’ vinden, zijn ook minder overtuigd (18%) dan zij voor wie dat minder belangrijk is (9%). Ten slotte speelt ook de relationele situatie een rol: van de alleenstaanden zegt tijdens de enquête 25% geen kinderwens te hebben, vier keer meer dan hun medeburgers met een relatie.
‘Uit het onderzoek blijkt dat kinderen niet altijd een geheel vrijwillige keuze zijn’, stelt een van de onderzoekers. ‘De omgevingsfactoren zijn doorslaggevend (…) Als de omstandigheden optimaal zijn, zou slechts 6% van de jonge Belgen geen kind willen.’”
Focussen niet op ‘geen’, maar op ‘beperkt aantal’ gelukkige kinderen
In beide artikels ging het over het hebben van wel of geen kinderen. Dat is nogal zwart-wit geredeneerd. Uit Het Laatste Nieuws herinner ik me van lang geleden – ongeveer rond 2.000 – een artikel waarin het ging over het beperken van de gezinsomvang, tot 3 of 2 kinderen. Toen bleek zo’n beperking de steun te genieten van een lichte meerderheid van de bevolking. De geboortecijfers tonen dat ook: waar ze het kunnen – met bv. de benodigde voorbehoedsmiddelen, toegang tot abortus enz. – beperken de meeste koppels hun kindertal tot één of twee.
Jammer genoeg ontberen nog honderden miljoenen meisjes en vrouwen in vooral de armste en/of patriarchaal gedomineerde landen en lagen van de bevolking, zowel de vrijheid om zelf te kunnen beslissen alsook de toegang tot voorlichting en voorbehoedsmiddelen. Hen daar aan helpen, is dan ook een eersterangs taak. Ook omwille van het welzijn van hun kinderen.
Uit Amerikaanse studies (van 1972 tot 2020) bleek overigens dat wanneer staten abortus toelieten, een paar decennia nadien allerlei maatschappelijk negatieve cijfers – inzake armoede, criminaliteit, drugsgebruik enzoverder – in belangrijke mate (tot 20 %) gedaald waren. Kleine gezinnen met kinderen die in de beste omstandigheden kunnen opgroeien, zijn niet alleen een zegen voor ouders en kinderen, maar voor heel de samenleving.
Jan-Pieter Everaerts
Het volledige La Libre-artikel en de lezersreacties bij zijn hier te vinden. Het bericht van de RTBF is hier te lezen.